📌 حضانت فرزند چیست؟
حضانت به معنای نگهداری، مراقبت، تربیت و تأمین نیازهای جسمی، روحی و اخلاقی فرزند توسط والدین یا افراد واجد شرایط است. در قانون مدنی ایران، حضانت یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که پس از طلاق، زوجین باید درباره آن به توافق برسند یا در صورت اختلاف، تصمیم‌گیری آن به دادگاه خانواده سپرده می‌شود.
✅ اهمیت موضوع حضانت بعد از طلاق
طلاق یک تصمیم حقوقی است، اما اثرات عاطفی و تربیتی آن بر فرزندان بسیار مهم است. تعیین درست و قانونی حضانت، نقش اساسی در آینده روانی و اجتماعی کودک ایفا می‌کند. در نتیجه، آگاهی دقیق از قوانین و حقوق خود و فرزندتان در این زمینه الزامی است.
⚖️ قانون حضانت در ایران چه می‌گوید؟
بر اساس ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی ایران:
- حضانت فرزند تا ۷ سالگی با مادر است (چه دختر، چه پسر).
- بعد از ۷ سالگی، حضانت با پدر خواهد بود.
- در صورت اختلاف، دادگاه با در نظر گرفتن مصلحت کودک، تصمیم نهایی را می‌گیرد.
⚠️ توجه: حضانت از ولایت جداست. ولایت یعنی حق تصمیم‌گیری کلی درباره امور فرزند (مثل اجازه ازدواج، گرفتن گذرنامه و…) که اغلب با پدر باقی می‌ماند.
👩⚖️ آیا توافق والدین در مورد حضانت معتبر است؟
بله. اگر پدر و مادر بعد از طلاق، درباره حضانت فرزند به توافق برسند (مثلاً حضانت را مادر برای همیشه به عهده بگیرد)، دادگاه معمولاً با آن موافقت می‌کند، مگر اینکه توافق، خلاف مصلحت فرزند باشد.
🧾 مدارک مورد نیاز برای درخواست حضانت
- شناسنامه و کارت ملی والدین
- شناسنامه فرزند
- گواهی طلاق
- فرم دادخواست حضانت
- در صورت نیاز: مستنداتی مانند گواهی پزشکی، مدارک سوءپیشینه، عدم صلاحیت طرف مقابل و…
📅 سن قانونی و نقش فرزند در تصمیم‌گیری
- زیر ۷ سال: قانون‌گذار تصمیم‌گیرنده است.
- ۷ تا ۱۵ سال: حضانت طبق قانون است، ولی دادگاه می‌تواند نظر کودک را هم در نظر بگیرد.
- بالای ۱۵ سال: فرزند می‌تواند خودش انتخاب کند با کدام والد زندگی کند.
💵 هزینه نفقه کودک پس از طلاق چگونه تعیین می‌شود؟
والدی که حضانت فرزند با او نیست، موظف است نفقه کودک را پرداخت کند. مقدار آن بستگی به شرایط مالی طرف مقابل و نیازهای کودک دارد و می‌تواند با درخواست رسمی در دادگاه تعیین و حتی تعدیل شود.
🔁 آیا امکان سلب حضانت وجود دارد؟
بله. اگر والد دارای حضانت، شرایط لازم را از دست بدهد یا صلاحیت اخلاقی، روانی یا رفتاری او زیر سؤال برود، دادگاه می‌تواند حضانت را سلب کرده و به والد دیگر یا شخص ثالث واجد شرایط واگذار کند.
دلایل سلب حضانت:
- اعتیاد به مواد مخدر یا الکل
- اختلالات روانی خطرناک
- آزار و اذیت کودک
- بی‌توجهی شدید به سلامت، آموزش و رفاه کودک
🔄 ملاقات فرزند با والد دیگر
والدی که حضانت ندارد، حق دارد در زمان‌های تعیین‌شده، با فرزندش ملاقات داشته باشد. این حق حتی اگر حضانت از او سلب شده باشد، از بین نمی‌رود، مگر اینکه ملاقات برای کودک مضر تشخیص داده شود.
🧠 توصیه‌های حقوقی و روان‌شناختی
- فرزند را وارد دعواهای خانوادگی نکنید.
- از فرزند به‌عنوان ابزار فشار استفاده نکنید.
- حتماً توافق حضانت را کتبی و با امضای طرفین تنظیم کنید.
- برای جلوگیری از اختلافات آینده، با مشاور حقوقی یا وکیل مشورت کنید.
- در صورت نیاز، خواهان کمک دادگاه باشید تا از مصلحت فرزند دفاع شود.
📌 نتیجه‌گیری
حضانت فرزند بعد از طلاق، تنها یک مسئله حقوقی نیست؛ موضوعی انسانی و روانی است که نیاز به دقت، آگاهی و احترام به حقوق کودک دارد. قوانین ایران تلاش دارند بین حقوق والدین و منافع فرزندان تعادل ایجاد کنند.
تیم حقوقی خانه وکلا آماده ارائه مشاوره تخصصی و همراهی در تمام مراحل دادرسی حضانت است. همین حالا با ما تماس بگیرید یا از مشاوره رایگان سایت استفاده کنید.